NUMARALI
HADİS-İ ŞERİF:
33 - (1748) وحدثنا
قتيبة بن
سعيد. حدثنا
أبو عوانة عن
سماك، عن مصعب
بن سعد، عن
أبيه. قال:
أخذ
أبي من الخمس
سيفا. فأتى به
النبي صلى الله
عليه وسلم.
فقال: هب لي
هذا. فأبى.
فأنزل الله عز
وجل: {يسألونك
عن الأنفال قل
الأنفال لله
والرسول} [8
/الأنفال /1]
[ش
(عن أبيه قال:
أخذ أبي) هو من
تلوين الخطاب.
وتقديره: عن
مصعب بن سعد
أنه حدث عن
أبيه بحديث
قال فيه: قال
أبي: أخذت من
الإبل سيفا
الخ].
{33}
Bize Kuteybe b. Saîd
rivayet etti. (Dediki): Bize Ebû Avâne, Simâk'dan, o da Mus'ab b. Sa'd'dan, o
da babasından naklen rivayet etti. (Şöyle demiş):
Babam (ganimetin) beşte
bir (in) den bir kılıç aldı; ve onu Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'e
getirerek: Bunu bana hibe et; dedi. Fakat o razı olmadı. Bunun üzerine Allah
(Azze ve Celle);
«Sana enfâlin hükmünü
soruyorlar. Deki: Enfâi Allah ve Resulüne aiddir...» [Enfal 1] âyet-i
kerimesini indirdi.
34 - (1748) حدثنا
محمد بن
المثنى وابن
بشار (واللفظ
لابن المثنى).
قالا: حدثنا
محمد بن جعفر.
حدثنا شعبة عن
سماك بن حرب،
عن مصعب بن
سعد، عن أبيه.
قال:
نزلت
في أربع آيات.
أصبت سيفا
فأتى به النبي
صلى الله عليه
وسلم. فقال: يا
رسول الله! نفلنيه.
فقال (ضعه) ثم
قام. فقال له
النبي صلى الله
عليه وسلم
(ضعه من حيث
أخذته). ثم قام
فقال: نفلينه.
يا رسول الله!
فقال (ضعه)
فقام. فقال: يا
رسول الله!
نفلينه. أأجعل
كمن لا غناء
له؟ فقال له النبي
صلى الله عليه
وسلم (ضعه من
حيث أخذته)
قال: فنزلت
هذه الآية: {يسألونك
عن الأنفال قل
الأنفال لله
والرسول}.
[ش
(أربع آيات) لم
يذكر هنا من
الأربع إلا
هذه الواحدة.
وقد ذكر مسلم
الأربع، بعد
هذا، في كتاب
الفضائل. وهي:
بر الوالدين،
وتحريم
الخمر، ولا تطرد
الذين يدعون
ربهم، وآية
الأنفال.
(فأتى
به) عدول من
التكلم إلى
الغيبة.
(نفلينه)
أي أعطنيه
زائدا على
نصيبي من
الغنيمة.
(كمن
لا غناء له)
الغناء هو
الكفاية. أي
لا نفع ولا كفاية
له في الحرب.
(الأنفال)
النفل
الغنيمة.
وجمعه أنفال].
{34}
Bize Muhammed b.
El-Müsennâ ile İbni Beşşâr rivayet ettiler. Lâfız Îbni'l-Müsennâ'nındır.
(Dedilerki): Bize Muhammed b. Ca'fer rivayet etti. (Dediki): Bize Şu'be, Simâk
b. Harb'den, o da Mus'ab b. Sa'd'dan, o da babasından naklen rivayet etti.
(Şöyle demiş) :
Benim hakkımda dört âyet
inmiştir. Bir kılıç ele geçirdim... (Sa'd) bu kılıcı Nebi (Sallallahu Aleyhi ve
Sellem)'e getirerek: Yâ Resûlâllah, bu kılıcı bana nefel olarak ver! demiş.
Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem):
«Bırak onu!» buyurmuş.
Sonra ayağa kalkmış. Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) kendisine:
«Onu aldığın yere koy!»
buyurmuş. Sonra (tekrar) ayağa kalkarak: Bunu bana nefel olarak ver yâ
Resûlâllah! demiş. (Yine) :
«Bırak onu!»
buyurmuşlar. (Sa'd tekrar) ayağa kalkarak: Yâ Resûlâllah! Bunu bana nefel
olarak ver! Ben (harbde) yeteri olmayanlar gibi mi tutulacağım? demiş. Bunun
üzerine Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) kendisine (yine) :
«Onu aldığın yere koy!»
buyurmuşlar. Arkacığından şu âyet inmiş: Sana enfâlin hükmünü soruyorlar! Deki:
Enfal, Allah ve Resulüne aittir!..»
İzah:
Enfal: Nefelin
cem'idir. Nefel: Ordu kumandanı tarafından bazı askerlere verilen ganimet
malıdır. Bununla o askerin iaşesi te'mîn edilmiş ve harbe karşı şevki
arttırılmış olur.
Hadîs-i şerîî ganimet
malından kimseye bir şey verilmesi helâl olmayacağına delâlet ediyorsa da Kaadî
İyâd: «ihtimal bu hadîs ganimet âyeti inmezden ve ganimet helâl kılınmazdan
evvel vârid olmuştur. Doğrusu da budur. Hadîs de buna delâlet ediyor. Zîra
hadîsin tamamında Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'in âyet indikten sonra
Sa'd'a:
«Al kılıcını! Sen onu
istediğin vakit o ne benimdi, ne senin! Şimdi Allah onu bana verdi; ben de sana
veriyorum! buyurduğu rivayet olunmuştur.» diyor.
Ulemâ buradaki âyetin
mensuh olup olmadığı hususunda ihtilâf etmişlerdir. Bazılarına göre
«Bilmiş olun ki,
ganimet olarak aldığınız bir şeyin beşte birî Allah'a ve Resulüne aiddir...»
[Enfal 41] âyet-i kerîmesi ile neshedilmiştir. Enfâl âyetinin muktezâsınca
ganimetlerin hepsi Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'e mahsustu. Bilâhare
Cenâb-i Hak diğer âyetle onların beşte dördünü ganimeti düşmandan alan gazilere
tahsis buyurdu. Bu kavil Hz. ibni Abbâs ile bir cemaattan nakledilmiştir.
Bir takımları âyetin
muhkem olduğunu, nefelin beşte birden verileceğini söylemiş; bâzıları da: «Âyet
muhkemdir; kumandan ganimet malından münasib gördüğü askere dilediği kadar
verebilir.» demişlerdir. «Âyet muhkemdir ama tahsis edilmiştir. Ondan murad :
Seriyyelerin ganîmetidir.» diyenler de olmuştur.
Hz. Sa'd: «Benim
hakkımda dört âyet inmiştir.» demiş, fakat burada onlardan yalnız birini yâni
Enfâl âyetini zikretmiştir. Diğer üçünü imam Müslim «Kitabü'l-Fedâil»de beyân
eder ki, bunlar: Anne babaya iyilik, şarabın haram kılınması ve «Rablerine duâ
edenleri koğma!» mealindeki âyetlerdir.
Bu sayfanın devamı niteliğindeki sayfa için buraya tıklayın